Wat is een seizoenstafel?
De seizoenstafel is een manier om het ritme van het jaar ook binnen te beleven. Daarvoor worden kleuren als achtergrond gebruikt in combinatie met voorwerpen die iets uit de betreffende tijd van het jaar weergeven. Die voorwerpen kunnen variëren van een mooie bloem of tak in een vaas en een passende ansichtkaart tot een serie poppen waarmee je de sfeer van het jaargetijde beleeft.
Een seizoenstafel is een speciale plek die met eerbied behandeld en benaderd wordt. Als een soort altaar. De vormgeving kan variëren van puur natuur tot kunstzinnig. Maar wat altijd geldt is dat de dingen van de seizoenstafel zijn om naar te kijken en om een sfeer te ervaren en niet om mee te spelen.
Waar komt de seizoenstafel vandaan?
De seizoenstafel is ontstaan in de vrijeschool als een manier om de veranderingen in de natuur ook binnen zichtbaar te maken. Binnen het vrijeschoolonderwijs vormt het ritme van het jaar een belangrijke bron van inspiratie voor wat er in de klas gebeurt. Een seizoenstafel past daar heel goed bij.
Welke rol speelt een seizoenstafel in de klas of thuis?
Een seizoenstafel is als het ware een sfeerversterker. Het geeft uitdrukking aan wat je van binnen voelt in de verschillende tijden van het jaar.
Door het gebruik van kleuren, afbeeldingen, poppen en voorwerpen uit de natuur kun je op een kunstzinnige manier weergeven wat de natuur ons buiten laat beleven. Want het uitbundige van de zomer is heel anders dan de soberheid van de winter.
Het leuke aan dit plekje is dat het steeds weer verandert. Het hele jaar door. De kleuren, de poppetjes en andere attributen verschijnen en verdwijnen. Net zoals buiten door de seizoenen heen de omgeving verandert, zo is dat ook op de seizoenstafel.
Met die veranderingen kun je als ouder of leerkracht spelen. Het is als een aandachtsoefening voor de kinderen. Wie ziet als eerste wat er vandaag anders is dan gisteren, zonder dat je de vraag uitspreekt? Zo kun je er met name bij kleuters en leerlingen van de lagere klassen voor zorgen dat de tafel iets magisch uitstraalt.
De vormgeving van een seizoenstafel, hoe doe je dat?
De seizoenstafel is al lang niet meer iets dat alleen in de klas staat. Er zijn steeds meer gezinnen die zelf zo'n plek in huis hebben, of willen maken. Ook gezinnen die geen band hebben met een vrijeschool en daardoor geen voorbeeld zien en niet goed weten hoe ze hun eigen seizoenstafel kunnen vormgeven.
Want wat maakt iets tot een seizoenstafel?
De seizoenstafel is een afspiegeling van wat er zich buiten in de natuur afspeelt. De manier waarop je dat vormgeeft heeft te maken met allerlei verschillende dingen. De belangrijkste criteria zijn:
- je persoonlijke smaak
- de leeftijd van de kinderen (als die er zijn)
- de middelen die je tot je beschikking hebt
Laten we die drie dingen eens nader bekijken.
Je persoonlijke smaak zorgt dat je seizoenstafel uniek is
Als je je hebt voorgenomen om een seizoenstafel te maken, dan doe je dat waarschijnlijk omdat je er iets over gehoord of gelezen hebt of omdat je er ergens een gezien hebt. Je bent enthousiast en je wilt ermee aan de slag.
Maar hoe doe je dat? Waar begin je?
Los van alle voorbeelden die er te vinden zijn, is het goed om je af te vragen hoe jij de seizoenen in huis wilt halen.
Wil je dat dingen uit de natuur een belangrijke rol spelen op jouw tafel?
Houd je van sober of juist van uitbundig?
Wil je puur natuur of wil je werken met symboliek?
Wil je dingen kopen of juist zelf maken?
Hoe beter je deze vragen kunt beantwoorden en hoe meer jouw persoonlijke antwoorden op deze vragen een rol spelen bij de vormgeving van je tafel, des te unieker zal die worden.
Wanneer je bovendien besluit om dingen zelf te maken, dan wordt je seizoenstafel echt helemaal van jou. Het wordt dan als een persoonlijk kunstwerk dat door het jaar heen steeds verandert.
Het is het unieke en persoonlijke dat je seizoenstafel dat magische geeft dat je ermee wilt neerzetten. Want als je je er echt mee verbindt, dan straalt het dat uit.
Hoe beïnvloedt de leeftijd van de kinderen de vormgeving van de seizoenstafel?
Een seizoenstafel kun je heel goed aanpassen aan de leeftijd van de kinderen die in huis of in de klas zijn. Zo kan het boek over de wortelkindertjes een heel mooie basis vormen voor een seizoenstafel voor kleuters, maar de meeste zesde klassers zullen het kinderachtig vinden en daardoor minder connectie voelen met de tafel en wat erop staat.
Als je rekening houdt met de leeftijd en leeftijdsfase van de gezinsleden of kinderen van de klas, kun je optimaal gebruik maken van deze speciale plek. Zo kan de seizoenstafel voor alle leeftijden haar magie behouden, zonder haar waarde te verliezen.
Welke middelen heb jij tot je beschikking?
Wanneer je op internet rondkijkt, kan al gauw lijken dat je een kapitaal te besteden moet hebben als je een seizoenstafel wilt. De bewerkelijke houten achtergronden, vele verschillende poppen en zijden doeken zijn prachtig, maar niet persé nodig.
Met een mooie vaas met de tak van het seizoen erin en een passende kaart heb je in feite al een seizoenstafel gemaakt. En die kaart kun je ook nog zelf tekenen of schilderen.
Je kunt het dus zo simpel houden of zo gek maken als je zelf wilt.
Balans tussen het echte en de symboliek
Wat ik zelf erg mooi vind, is als er op de seizoenstafel een evenwicht is tussen dingen van buiten en handgemaakte dingen met een symbolische betekenis als aanvulling daarop. Zo kan in de herfst een mooie tak of een stuk boomstronk het decor vormen waar de wortelkinderen zich in thuis voelen.
Door deze twee aspecten goed op elkaar af te stemmen vullen ze elkaar aan en versterken ze elkaar. Daarnaast wordt zo voor de kinderen het beste duidelijk wat het verband is tussen de symbolen en dat wat ze buiten in en aan de natuur zien. Zonder dat daarbij een uitleg nodig is. Zo komt de seizoenstafel het beste tot haar recht.
Het jaar rond in beelden
De boeken van Elsa Beskow en Sibylle Olfers vormen voor met name de kleuters en de lagere klassen een rijke bron van inspiratie. De wortelkindertjes, koning winter, vrouwtje dooi en Pelle die nieuwe kleren krijgt, het zijn allemaal dingen die je heel mooi na kunt maken en die een prachtige sfeer weergeven.
Vind je het teveel werk om voor elk seizoen andere poppen te maken, dan kun je ook kiezen voor één set poppen die het hele jaar door een beetje verandert en steeds in een andere omgeving staat.
Met dat doel maakte ik zelf ooit de kabouterfamilie die je op de foto bovenaan dit artikel ziet. Het patroon van deze kabouterfamilie kun je daarnaast ook gebruiken om een gewone familie of een paar kinderen te maken en deze poppen uit te laten beelden wat ze door de verschillende seizoenen heen doen. Op die manier heb je toch een seizoenstafel waarin je eigen handwerk een plaats heeft en het kost je minder werk. Het patroon voor deze poppen vind je in de online cursus poppen maken.
Extra druk of extra ontspanning?
Wat ik vaak hoor is dat het gevoel dat je naast alles wat je al te doen hebt ook nog een seizoenstafel "moet" maken, voor extra stress kan zorgen.
Als dat voor jou zo is, wil ik je uitnodigen om er op een andere manier naar te kijken. Het vormgeven van de seizoenstafel kan juist een heerlijke bezigheid zijn om 's avonds voor het slapen gaan nog even tot jezelf te komen. Door de seizoenstafel aan te passen of door te gaan zitten handwerken en weer een prachtig popje voor de tafel te maken. In de cursus Mediteren met je Handen leer je hoe je optimaal gebruik maakt van handwerken als middel om te ontstressen en tot jezelf te komen. Ze heb je twee vliegen in één klap.
Misschien vind je het dan wel zo fijn dat je juist heel veel verschillende poppen wilt maken voor de seizoenstafel.
Praktische tips voor je seizoenstafel
Wanneer je een seizoenstafel wilt maken, dan is als eerste de sfeer die bij het seizoen hoort belangrijk. Die sfeer kun je heel gemakkelijk en snel creëren door gebruik te maken van een doek in een kleur die past bij de tijd van het jaar. Die doek drapeer je over de tafel en daarop of daarin zet je een aantal andere dingen om het geheel af te maken.
Een vaas met een tak van het seizoen, een grote steen of een stuk wortel kunnen een eenvoudige maar toch heel krachtige manier zijn om de natuur naar binnen te halen. Samen met de gekleurde doek kan dat de basis vormen voor je tafel.
Wanneer je nog meer wilt dan dat, ga je sfeermakers toevoegen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van poppen die je speciaal voor deze tafel hebt gemaakt.
Er zijn allerlei verschillende soorten poppen te maken voor op de seizoenstafel. Je kunt kiezen voor wat grotere poppen, zoals Koning Winter die op zijn troon over zijn winterland uitkijkt, Vrouwtje Dooi die aan het begin van de lente de sneeuw opruimt of een lentefee die in het vroege voorjaar de aarde betovert en haar bloesems uitstrooit. Deze poppen beelden het seizoen zelf uit.
Naast of in plaats van de wat grotere poppen, kun je een heel aantal kleine figuurtjes maken die ervoor zorgen dat de kenmerken van het betreffende seizoen te zien zijn.
Zo zijn de bloemenkinderen een symbool voor de lente en kun je in de herfst, als alles uitgebloed is wortelkinderen in de aarde laten slapen.
Je kunt natuurlijk ook werken met poppen die dienen als beelden van mensen die juist iets doen wat kenmerkend is voor het seizoen. Een oogstende boer in de herfst bijvoorbeeld. Of kinderen die hartje winter in de sneeuw aan het sleeën zijn.
Je seizoenstafel in een handomdraai klaar met de kabouters als voorbeeld
Laat me je vertellen hoe ik mijn seizoenstafel maakte met de kabouterfamilie die ik hierboven ook al noemde.
In de zomer zijn de kleuren van de lappen die de seizoenstafel bedekken helder van kleur en er staan bloemen bij, er vliegen bijtjes rond en er is een kleine groentetuin waarin ze aan het werk zijn.
In de herfst worden de kleuren veranderd naar een dieper groen in combinatie met bruin en ze zijn dan aan het oogsten en de oogst aan het verwerken. Allemaal in het klein natuurlijk. Met een mini kruiwagen waar de net geoogste pompoenen in liggen.
Wanneer het in de herfst buiten stormt kan er ook op de seizoenstafel iets omwaaien of vallen.
In de winter ligt er "sneeuw" op de seizoentafel, is het jongetje een sneeuwpop aan het maken en er is zelfs een huisje waar ze binnen kunnen zitten bij het haardvuur.
En in de lente maakt de sneeuw plaats voor groen, voor bloesem en bloemen en weer helderdere kleuren. Soms ruiken de kabouters aan de bloesem of de aan de eerste bloemen die zich na de lange winter weer laten zien.
Door dat wat je zelf zo leuk of bijzonder vindt aan een bepaald seizoen ook op de tafel uit te beelden met behulp van poppen, geef je je seizoenstafel de finishing touch.
Ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren met deze informatie. Binnenkort komen er diverse cursussen beschikbaar waarin ik je meeneem in het maken van een seizoenstafel die net even anders is dan hoe de meeste nu zijn.
Wil je op de hoogte gebracht worden als er een nieuwe cursus voor de seizoenstafel online komt?
Meld je dan onderaan deze pagina aan voor het gratis patroon van het knuffelpopje.
